Jest odznaką wzorowaną na najwyższym odznaczeniu wojskowym – Krzyżu Virtuti Militari – przyznawanym za wyjątkowe męstwo na polu walki. Projekt Krzyża opracował w 1912 roku ks. Kazimierz Lutosławski jako odznakę nielegalnie działającej w Warszawie Naczelnej Komendy Skautowej. Dewizą Krzyża harcerskiego jest łacińska maksyma ,,Per aspera ad astra’’ - ,,Przez trudy do gwiazd’’.
Krzyż posiada bogatą wewnętrzną symbolikę:
-
Wieniec z liści lauru – symbol zwycięstwa, dla harcerza jest to zwycięstwo z własnymi słabościami
-
Wieniec z liści dębu – symbol męstwo i odwagi
-
,,Czuwaj!’’ – hasło wzywające do gotowości, pozdrowienie harcerskie
-
Krąg – symbol doskonałości, do jakiej dąży harcerska drużyna
-
Lilijka – symbol czystości
-
Promienie – symbolizują dążenie harcerstwa do promieniowania wartościami harcerskimi na cały świat
-
Ziarenka piasku – liczna rodzina harcerska
-
Puste miejsce – miejsce dla nowych harcerzy
-
Węzeł – symbol przyjaźni harcerzy oraz ma przypominać o spełnianiu dobrych uczynków
-
Ramię lilijki wskazujące północ – igła w kompasie harcerza
-
4 ramiona – 4 strony świata
-
2 gwiazdki na lilijce – czujne oczy skauta lub Prawo i Przyrzeczenie Harcerskie
-
3 oliwki – 3 rozbiory Polski
-
2 żołędzie – 2 wojny światowe